Rozróżnienie, czy problem jest sprzętowy, czy ma związek z oprogramowaniem, może być – i często jest – trudne. Nierzadko bowiem okazuje się, że objawy są podobne i nie wiadomo, czy winą należy obarczyć sprzęt, czy oprogramowanie. Dla przykładu, jeśli komputer wyświetla Niebieskie Ekrany Śmierci, może to być znak, że mamy problem ze sprzętem lub oprogramowaniem. W tym artykule przedstawimy informacje związane z problemami sprzętowymi i programowymi, a także kilka porad, dzięki którym można ich uniknąć.
Niebieski Ekran Śmierci – przykład
Po pierwsze, choć nie zabrzmi to jak coś „odkrywczego”, jeśli napotkasz jakiś problem, zrestartuj komputer. Ponowne uruchomienie maszyny nierzadko może zdziałać cuda. Drugą z podstaw jest to, aby upewnić się, że mamy zainstalowane wszystkie najnowsze aktualizacje systemowe – w tym celu należy skorzystać z funkcji Windows Update, która jest wbudowana w systemie. Jeśli nie masz zainstalowanych najnowszych aktualizacji, warto je zainstalować – te często zawierają poprawki przeróżnych błędów. Trzecia porada dotyczy z kolei urządzeń peryferyjnych. Jeśli masz problem z jakimś sprzętem zewnętrznym, spróbuj go włączyć i wyłączyć. Jeśli to nie załatwi sprawy i problem nadal będzie występować, wtedy warto pobrać najnowsze sterowniki i na nowo zainstalować dane urządzenie.
Windows Update – warto aktualizować system operacyjny
Na następnej stronie przedstawimy informacje związane z typowymi problemami z oprogramowaniem i ze sprzętem. Mimo to, często trudno jest zdecydować, jakiej natury jest dany problem. Dlatego już teraz przedstawimy inną, również podstawową radę, która sprawdza się, gdy mamy do czynienia z problemem, którego nie potrafimy rozwiązać, takim jak np. pojawiający się kilka razy w tygodniu Niebieski Ekran Śmierci. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem jest ponowna instalacja systemu operacyjnego. Po instalacji systemu warto sprawdzić, czy problem będzie nadal występować. Jeśli tak, problem najprawdopodobniej dotyczy sprzętu.
Problemy związane ze sprzętem
Na początek kilka popularnych objawów – występują one gdy mamy problem ze sprzętem:
- Komputer jest całkowicie „martwy” (po włączeniu nie ma żadnych sygnałów dźwiękowych, informacji na ekranie, czy święconych się diod)
- Komputer zaczyna hałasować, wytwarzając nietypowe dźwięki, których wcześniej nie było
- Na komputer lub jakiś z podzespołów został wylany płyn i w rezultacie maszyna nie działa poprawnie
- Komputer nagrzewa się do wysokich temperatur i w rezultacie od czasu do czasu automatycznie się restartuje
Jeśli któreś z powyższych objawów dotyczą Twojego komputera, problem jest sprzętowy. Ale to oczywiście nie koniec. Poniżej przedstawiamy jeszcze więcej informacji związanych ze sprzętem, który może powodować problemy.
Zacznijmy od procesora. Jeśli jednostka centralna zaczyna szwankować, komputer może się wcale nie uruchamiać. Jeśli zaś procesor za bardzo się nagrzewa, to wtedy mogą pojawiać się Niebieskie Ekrany Śmierci, gdy znajdzie się on pod dużym obciążeniem (np. podczas grania w gry 3D). W tym drugim przypadku problem można często łatwo rozwiązać: należy przeprowadzić po prostu gruntowne porządki i wyczyścić system chłodzący procesor (tzw. cooler). Skoro jesteśmy przy procesorze, warto wspomnieć o wentylatorach zainstalowanych w obudowie peceta. Jeśli jakiś z wentylatorów przestanie funkcjonować poprawnie, wtedy dany komponent może zacząć się przegrzewać i w rezultacie komputer – aby nie uszkodzić danego podzespołu – będzie się automatycznie wyłączać lub uruchamiać ponownie. Należy wtedy sprawdzić dokładnie, czy wszystkie wentylatory działają poprawnie – dotyczy to w szczególności procesora, karty graficznej i płyty głównej.
Instalowany na procesorze system chłodzący (cooler) często się brudzi – warto regularnie go czyścić
Kolejnym podzespołem, który może powodować problemy sprzętowe jest karta graficzna. Ta może powodować problemy przede wszystkim podczas renderowania treści 3D i najczęściej ma to związaniem z przegrzewaniem. Jeżeli podczas grania w gry 3D zauważasz tzw. artefakty, czyli różnego rodzaju przekłamania w obrazie, albo gra się wyłącza i wyświetla się pulpit, lub też wyłącza się komputer – wówczas problem związany jest z kartą graficzną i czym prędzej należy wyczyścić jej system chłodzący.
Po karcie graficznej i procesorze pora na pamięć RAM. Jeśli pamięć RAM nie działa poprawnie, jakiś program może zapisywać dane tylko do części pamięci RAM, a następnie starać się je odczytać i wtedy uzyska niepoprawną wartość. To z kolei objawia się awariami aplikacji, Niebieskimi Ekranami Śmierci, albo uszkodzeniem plików.
Problemy sprzętowe mogą dotyczyć także dysku twardego. Jeśli ten komponent zaczyna się „sypać”, pliki przechowywane na dysku mogą zostać uszkodzone. Może też się zdarzyć, że podczas próby uzyskania dostępu do jakichś plików trzeba będzie długo czekać, aż dysk zareaguje – podobnie sprawa może wyglądać podczas próby zapisania danych. Po czym jeszcze poznać, że problem dotyczy dysku? System Windows nie będzie chciał się uruchomić.
Płyta główna i zasilacz to komponenty, które także się psują. W przypadku płyty problemy mogą być trudne do zdiagnozowania, a objawy to najczęściej pojawiające się okazyjnie Niebieskie Ekrany Śmierci. Niesprawny zasilacz to także problem trudny w zdiagnozowaniu – może przykładowo dostarczać za dużo energii do jakiegoś z komponentów, powodując, że ten nie będzie funkcjonować poprawnie lub nawet zostanie uszkodzony. Z kolei jeśli po wciśnięciu przycisku „Power” na obudowie nic się nie dzieje i komputer nie włącza się, wówczas niemal na pewno padł zasilacz.
Jeśli awarii ulegnie zasilacz komputerowy, wówczas pecet może się nie uruchamiać
Niezależnie od sprzętu, zawsze należy zatroszczyć się o instalację oryginalnych i najnowszych sterowników. Warto również regularnie przeprowadzać porządki i czyścić wnętrze komputera z kurzu i innych zabrudzeń.
Inne problemy, jak np. wolnodziałający komputer, mogą już dotyczyć oprogramowania.
Problemy związane z oprogramowaniem
Zacznijmy od kilku popularnych objawów, które występują gdy mamy problem z oprogramowaniem:
- W czasie rozruchu komputer czasem się zatrzymuje, po czym kontynuuje uruchamianie systemu
- Programy nie funkcjonują poprawnie lub wyświetlane są komunikaty o błędzie
- Komputer działa bardzo wolno
Najpopularniejszym problemem, który jest wywoływany przez oprogramowanie, jest wolne działanie komputera. Wolne działanie może być spowodowane tym, że zainstalowałeś za dużo oprogramowania, z czego niektóre aplikacje startują wraz z systemem i go spowalniają. Niewykluczone też, że do komputera dostało się złośliwe oprogramowanie malware – wówczas należy skorzystać z odpowiednich narzędzi zabezpieczających. Co więcej, może się także okazać, że problem jest jednak sprzętowy: procesor się przegrzewa i automatycznie zmniejsza swoją częstotliwość pracy, przez co jest mniej wydajny. Najczęściej jednak winą zbyt wolnego działania komputera jest za dużo zainstalowanego oprogramowania. Należy wtedy rozwiązać ten problem, usuwając wszelkie niepotrzebne aplikacje. Warto również przeskanować system narzędziami zabezpieczającymi, takimi jak antywirus czy narzędzia anty-spyware’owe.
Zalecamy też skorzystanie z narzędzia „Konfiguracja systemu”, aby sprawdzić jakie aplikacje są uruchamiane wraz z systemem i które go spowalniają. Wpisz w menu Start polecenie „msconfig” i wciśnij [Enter]. W nowo otwartym oknie przejdź do zakładki „Uruchamianie” i następnie sprawdź, jakie elementy startowe można odznaczyć – najłatwiej przejrzeć listę producentów oprogramowania i na tej podstawie stwierdzić które elementy wyłączymy.
W zakładce „Uruchamianie” należy odznaczyć elementy startowe, których nie potrzebujemy
Zdecydowanie nie należy wyłączać elementów startowych, gdzie producentem jest Microsoft. Ponadto, jeśli nie mamy pewności, co daje dany element startowy, to również nie powinniśmy go wyłączać.
Niektórzy użytkownicy często twierdzą też, że komputer działa wolno, ponieważ filmy online bardzo długo się ładują, podobnie jak strony internetowe, albo pliki pobierają się zbyt długo. Oczywiście nie jest to wina komputera, lecz łącza internetowego. Wówczas warto sprawdzić za pomocą serwisu Speedtest.net, jaka jest szybkość łącza – będziesz wtedy wiedzieć, czego możesz się spodziewać po swoim połączeniu.
Speedtest.net pozwala sprawdzić szybkość łącza internetowego
Ostatnim z objawów związanych z oprogramowaniem są pojawiające się Niebieskie Ekrany Śmierci. Problem ten najczęściej związany jest ze sprzętem, ale jest jeden wyjątek, kiedy może wyświetlać się ze względu na oprogramowanie.
Okazuje się, że Niebieskie Ekrany mogą wyświetlać się także wtedy, gdy mamy do czynienia z niedopracowanymi, a dokładnie rzecz biorąc – ze źle opracowanymi sterownikami. Jeśli zainstalowałeś nowe sterowniki np. do karty graficznej i nagle zaczęły pojawiać się Niebieskie Ekrany Śmierci, wróć do poprzedniej wersji driverów.