W Polsce obowiązują niezgodne z unijnymi przepisy, pozwalające uzyskać dostęp do lokalizacji smartfonów obywateli oraz ich wykazu połączeń służbom. Przy okazji nowelizacji ustawy Prawo komunikacji elektronicznej można by dostosować prawo do tego, o co postulują m.in. Amerykańska Izba Handlowa, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, a także Fundacja Panoptykon, ale zamiast tego przepisy zostaną… zaostrzone. Projekt ustawy chce dać służbom jeszcze większy dostęp do smartfonów Polaków, rozszerzając katalog podmiotów, które o szczegółowe dane będą mogły występować.
Służby dostaną dostęp do smartfonów Polaków na tacy?
W Internecie zagościł projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej z 21 maja 2024 roku. Zawarte w nim przepisy powinny budzić zaniepokojenie osób i organizacji zatroskanych o prywatność obywateli. W artykule 43 widnieje obszerna lista służb uprawnionych do pozyskiwania informacji ze smartfonów Polaków. O jakich danych mowa? Chodzi między innymi o SMS-y oraz wiadomości wymieniane za pośrednictwem komunikatorów internetowych. Dostęp do nich miałyby uzyskać organy takie jak:
- Policja
- Biuro Nadzoru Wewnętrznego
- Straż Graniczna
- Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej
- Służba Ochrony Państwa
- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- Służba Kontrwywiadu Wojskowego
- Żandarmeria Wojskowa
- Centralne Biuro Antykorupcyjne
- Krajowa Administracja Skarbowa
Powyższa lista organów może ulec rozszerzeniu.
Art. 43. 1. Przedsiębiorca telekomunikacyjny, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 2, jest obowiązany do:
1) zapewnienia warunków technicznych i organizacyjnych dostępu i utrwalania, zwanych dalej „warunkami dostępu i utrwalania”, umożliwiających jednoczesne i wzajemnie niezależne:
a) uzyskiwanie przez Policję, Biuro Nadzoru Wewnętrznego, Straż Graniczną, Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej, Służbę Ochrony Państwa, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne i Krajową Administrację Skarbową, zwane dalej „uprawnionymi podmiotami”, w sposób określony w ust. 8, dostępu do informacji przesyłanych lub powstałych w ramach świadczonej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej:
– komunikatów elektronicznych przesyłanych w ramach świadczonej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej, nadawanych lub odbieranych przez użytkownika końcowego lub telekomunikacyjne urządzenie końcowe,
– danych abonentów związanych z komunikatami elektronicznymi przesyłanymi w ramach świadczonej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej, obejmujących:
– – dane, o których mowa w art. 296 ust. 1,
– – przydzielony numer, o ile został przydzielony, a w przypadku przyłączenia do stacjonarnej sieci telekomunikacyjnej także adres zakończenia sieci,
– – adres korespondencyjny oraz adres wskazany na potrzeby komunikacji elektronicznej, o ile zostały przez abonenta podane,
– danych, o których mowa w art. 386 ust. 1 pkt 1 i 3–5, związanych z komunikatami elektronicznymi przesyłanymi w ramach świadczonej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej,
– danych lokalizacyjnych, o których mowa w art. 386 ust. 1 pkt 3, powstających lub transmitowanych w publicznej sieci telekomunikacyjnej innego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w ramach roamingu krajowego, powstałych w związku ze świadczoną publicznie dostępną usługą telekomunikacyjną,
– danych o lokalizacji, o których mowa w art. 386 ust. 1 pkt 4, w sposób zapewniający aktualną lokalizację urządzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na technologię świadczonej usługi, powstałych w związku ze świadczoną publicznie dostępną usługą telekomunikacyjną, niezwłocznie po otrzymaniu żądania uprawnionych podmiotów, przez okres wskazany w żądaniu następujący nie wcześniej niż po otrzymaniu żądania przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego,
b) uzyskiwanie przez uprawnione podmioty danych, o których mowa w art. 389 i art. 390 ust. 2, związanych ze świadczoną publicznie dostępną usługą telekomunikacyjną, wraz z towarzyszącymi jej powiązanymi usługami,
c) utrwalanie przez uprawnione podmioty komunikatów elektronicznych i danych, o których mowa w lit. a i b;
2) zapewnienia warunków technicznych do utrwalania i udostępniania, na własny koszt, na rzecz sądu i prokuratora, przez podmiot wskazany w postanowieniu sądu lub prokuratora, komunikatów elektronicznych i danych, o których mowa w pkt 1 lit. a i b.
2. Obowiązkowi, o którym mowa w ust. 1, nie podlegają przedsiębiorcy telekomunikacyjni, którzy w ramach świadczonej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej nie przesyłają komunikatów elektronicznych lub danych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a tiret drugie oraz art. 386 ust. 1 pkt 1 i 3–5, związanych z tymi komunikatami.
3. Przedsiębiorca telekomunikacyjny zapewnia, na własny koszt, warunki dostępu i utrwalania w zakresie wszystkich świadczonych publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, począwszy od dnia rozpoczęcia działalności telekomunikacyjnej, a w przypadku rozpoczęcia świadczenia nowej publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej – od dnia jej uruchomienia.
4. Uprawniony podmiot wspólnie z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym, w terminie 24 godzin od momentu zgłoszenia przez uprawniony podmiot zapotrzebowania na piśmie w postaci papierowej albo elektronicznej, z uwzględnieniem możliwości technicznych i finansowych przedsiębiorcy telekomunikacyjnego oraz wymogów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1, określają sposób realizacji przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego warunków dostępu i utrwalania, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i b.
5. Warunki dostępu i utrwalania mogą być zapewniane za pomocą interfejsów zlokalizowanych w miejscach obejmowanych przez sieć przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, na zasadach określonych i uzgodnionych w umowach zawartych przez uprawnione podmioty z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym.
6. Umowa, o której mowa w ust. 5, określa co najmniej współudział stron w kosztach zastosowania interfejsów oraz procedurę współpracy w przypadku awarii powodującej brak możliwości zapewnienia warunków dostępu i utrwalania za pomocą interfejsu, o którym mowa w ust. 5.
7. W przypadku braku uzgodnień w zakresie lokalizacji interfejsu uprawnione podmioty wskazują miejsce lokalizacji pozostające w obrębie publicznej sieci telekomunikacyjnej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, umożliwiające techniczną realizację interfejsu, niezbędną ochronę tego miejsca wynikającą z przepisów odrębnych oraz minimalizację nakładów ponoszonych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i uprawnione podmioty.
8. Zapewnienie warunków dostępu i utrwalania umożliwia uprawnionym podmiotom dostęp do komunikatów elektronicznych powstałych w związku ze świadczoną publicznie dostępną usługą telekomunikacyjną i do danych bez udziału pracowników przedsiębiorcy telekomunikacyjnego.
9. Za zgodą uprawnionego podmiotu warunki dostępu i utrwalania mogą być zapewnione przy niezbędnym współudziale upoważnionych pracowników przedsiębiorcy telekomunikacyjnego gwarantujących prawidłową realizację czynności w zakresie określonym przez uprawniony podmiot.
10. Przedsiębiorca telekomunikacyjny będący mikroprzedsiębiorcą albo małym przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 i ) realizuje obowiązek zapewnienia warunków dostępu i utrwalania proporcjonalnie do skali prowadzonej działalności, osiąganych przychodów oraz możliwości technicznych, w szczególności z możliwością wykorzystania urządzeń uprawnionego podmiotu lub w sposób, o którym mowa w art. 50 ust. 1.
Pełna treść projektu znajduje się tutaj, na oficjalnej internetowej stronie Sejmu RP.
Bat na przestępców, a nie uczciwych obywateli?
Można mówić oczywiście o tym, że osoby nie mające nic do ukrycia będą spały spokojnie, ale nigdy nie wiadomo, kiedy prawo zostanie wykorzystane na przykład do walki politycznej. Z pewnością nagłośnienie sprawy wywoła wkoło niej zagorzałą debatę, a to jest przecież potrzebne.
Już teraz zdaniem wielu służby mają zbyt łatwy dostęp do danych, a teraz ma być on zwiększony m.in. o dostęp do tych z szyfrowanych komunikatorów.
Serwis Telepolis poprosił o komentarz operatorów telefonicznych oraz Ministerstwo Cyfryzacji, Urząd Komunikacji Elektronicznej i Rzecznika Praw Obywatelskich. Do tej pory dziennikarze nie otrzymali jednak wypowiedzi w tej sprawie.
Źródło: Sejm.gov.pl via Telepolis