Mapa nosi nazwę The Map of the Observable Universe i składa się z plamek światła reprezentujących ponad 200 tysięcy galaktyk i kwazarów, w tym Drogę Mleczną. Nie przedstawia ona niestety całego Wszechświata, ponieważ całego Wszechświata po prostu nie jesteśmy w stanie zaobserwować, ale mimo to warto się jej przyjrzeć.
Wynik wielu lat badań
Interaktywna mapa Wszechświata powstała z użyciem danych zebranych na przestrzeni 15 lat w ramach przeglądu Sloan Digital Sky Survey, prowadzonego przy pomocy teleskopu Apache Point Observatory w Nowym Meksyku. Naukowcy zaprojektowali ją tak, aby była łatwo dostępna i zrozumiała dla każdego.
„Astrofizycy z całego świata analizowali te dane od lat, co doprowadziło do powstania tysięcy artykułów naukowych i odkryć.”, powiedział główny projektant mapy, Brice Ménard, astronom z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa. „Ale nikt nie poświęcił czasu na stworzenie mapy która jest piękna, zgodna z wynikami badań naukowych i łatwo dostępna dla ludzi, którzy nie są naukowcami.”
Nowe spojrzenie na Wszechświat
Mapa nie tylko pokazuje ogromną skalę kosmosu, ale też pozwala cofnąć się w czasie, do samych początków obserwowalnego Wszechświata. Najodleglejsze obiekty na mapie to bowiem najstarsze galaktyki, które dotychczas udało się dostrzec.
Każda galaktyka na mapie jest reprezentowana przez pojedynczy punkt, zabarwiony na barwę odzwierciedlającą średnią długość fal światła, które emituje. W miarę rozszerzania się Wszechświata światło z odległych galaktyk, po drodze w stronę Ziemi, rozciąga się, przez co ma miejsce tak zwane przesunięcie ku czerwieni. W skrócie oznacza to, że im bardziej rozciągnięte światło, tym bliżej mu do czerwonej barwy. Podczas rozciągania jego barwa zmienia się bowiem stopniowo z niebieskiej na żółtą, z żółtej na pomarańczową, a w końcu z pomarańczowej na czerwoną.
Galaktyki zlokalizowane dalej niż 8 miliardów lat świetlnych stąd bardzo trudno dostrzec. Tak odległe galaktyki, które udało się zauważyć, to właściwie tylko kwazary, czyli galaktyki, które posiadają w swoim centrum bardzo aktywne supermasywne czarne dziury. Kwazary są znacznie jaśniejsze niż zwykle galaktyki i emitują znacznie krótsze fale światła, co oznacza, że nawet po przesunięciu ku czerwieni świecą na niebiesko – no, chyba że znajdują się ponad 12 miliardów lat świetlnych stąd.
Wierzchołek mapy, czyli jej początek reprezentuje Drogę Mleczną, czyli naszą galaktykę. Przeciwny koniec mapy, charakteryzujący się żółto-niebieskim kolorem, reprezentuje zaś mikrofalowe promieniowanie tła. Jest to promieniowanie, które powstało podczas Wielkiego Wybuchu – tak stare, i tak rozciągnięte, że dotarło do nas jako promieniowanie radiowe.
Początek interaktywnej mapy Wszechświata to Droga Mleczna. | Źródło: Uniwersytet Johnsa Hopkinsa
Najnowocześniejsze teleskopy, a w szczególności Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, wykonują zdjęcia najodleglejszych kosmicznych obiektów. JWST odkrył już kilka rekordowo odległych galaktyk. Niemniej, ich fotografie nie ilustrują ogromu kosmosu. Naukowcy z Uniwersytety Johnsa Hopkinsa wierzą, że ich mapa to robi.
Jak widać, cała Droga Mleczna to we Wszechświecie maleńka kropka, a co dopiero nasza Ziemia. Warto o tym pamiętać.
Źródło: Uniwersytet Johnsa Hopkinsa, fot. tyt. NASA, ESA, J. Olmsted (STScI)