Kilka lat temu Kosmiczny Teleskop Hubble zauważył w obrębie jednej z odległych mgławic nietypowy widok – ogromny cień w kształcie nietoperza. Teraz, ponowne obserwacje tego samego obszaru kosmosu pokazały, iż ten nietoperz „trzepoce swymi skrzydłami”. Co odpowiada za tak dziwne zjawisko?
Kosmiczny nietoperz
„Cień Nietoperza”, bo tak omawiany widok jest nieoficjalnie zwany przez badaczy, pada wokół gwiazdy HBC 672, zlokalizowanej jakieś 1400 lat świetlnych z dala od Ziemi. Całość przypomina w pewnym sensie latarnię morską, tyle że chociaż sama gwiazda jest bardzo jasna, sprawia wrażenie emitować w dwie przeciwne strony promienie ciemności. Sam cień jest niesamowicie długi – 200 razy dłuższy niż Układ Słoneczny.
Astronomowie wierzą, że przedziwny cień jest rzucany za sprawą dysku otaczającego HBC 672. Ten może blokować światło gwiazdy częściowo, pozwalając mu na wydostanie się poza dysk tylko od góry i od dołu układu.
Jak wspomniałam, po ponownych obserwacjach cienia, dokonanych dokładnie 404 dni po tych pierwotnych, okazało się, że cień nie jest statyczny, a się porusza. Wówczas „skrzydła” były bowiem w nieco innej pozycji, zupełnie jakby „trzepotały” niczym skrzydła rzeczywistego nietoperza.
Siodło dla gwiazdy
Co sprawia, że „Cień Nietoperza” się porusza? Badacze nie są w stanie stwierdzić tego na podstawie obserwacji, ale mają pewną hipotezę. Ich zdaniem najprawdopodobniej dysk otaczający HBC 672 nie jest płaski. Zamiast tego może on przypominać siodło. Dlatego, gdy obraca się on wokół gwiazdy, przepuszcza światło w nieco innych kierunkach, tworząc „trzepocące” cienie.
Schemat obrazujący, w jaki sposób dysk otaczający gwiazdę HBC 672 może rzucać swój cień. | Źródło: NASA/ESA/A. James/ G. Bacon
Dysk otaczający HBC 672 zapewne nie jest zakrzywiony bez przyczyny. Za jego wygląd może odpowiadać obecność niedostrzeżonego dotychczas towarzysza gwiazdy – planeta o orbicie nieco nachylonej względem płaszczyzny dysku lub mniejsza gwiazda, położona poza dyskiem i powodująca kołysanie się HBC 672. Zdaniem astronomów scenariusz zakładający obecność planety jest bardziej prawdopodobny.
Praca naukowa poświęcona „Cieniowi Nietoperza” została właśnie opublikowana w czasopiśmie The Astrophysical Journal. Ciekawe jakich niesamowitych obserwacji Kosmiczny Teleskop Hubble’a dokona w przyszłości.
Źródło: HubbleSite, fot. tyt. NASA/ESA/STScI