Księżyc posiada więcej kraterów niż sądzono. Zobacz ich mapę

Ile kraterów znajduje się na Księżycu? Jak się okazuje, dużo, dużo więcej niż dotychczas myślano. W ramach nowych badań zidentyfikowano ponad 109 tysięcy nowych księżycowych kraterów, co oznacza, że sumaryczna liczba znanych kraterów zlokalizowanych na jedynym naturalnym satelicie Ziemi jest dwanaście razy większa niż wcześniej.

Zasługa sztucznej inteligencji

Nowe kratery zlokalizowano na Księżycu w regionach obejmujących niskie i średnie szerokości geograficzne. Dokonano tego z pomocą algorytmu sztucznej inteligencji, wykorzystując dane zebrane przez chińskie orbitery.

Kratery uderzeniowe, powstałe za sprawą meteorów, pokrywają większość powierzchni Księżyca. Ich rozmiary bywają naprawdę przeróżne. Te też często nachodzą na siebie, a starsze kratery ulegają erozji, co utrudnia ich rozpoznawanie i określanie ich wieku. Co gorsza, jako że proces ich rozpoznawania pod wieloma względami jest subiektywny, bazy danych dotyczące księżycowych kraterów potrafią poważnie się różnić.

Powierzchnia Księżyca jest pokryta wieloma kraterami. | Źródło: NASA/JPL

Wspomniany algorytm został wytrenowany z pomocą danych dotyczących tysięcy kraterów, które już wcześniej zidentyfikowano. W ten sposób nauczono go odnajdować nowe. W sumie, analizując dane zebrane przez sondy Chang’e 1 i Chang’e 2 sztuczna inteligencja odkryła 109 956 kraterów.

Kratery o różnych rozmiarach

Z pomocą sztucznej inteligencji zidentyfikowano w większości kratery małe i średnie. Najpewniej właśnie ze względu na ich rozmiar wcześniej ich nie zauważono. To powiedziawszy, w porównaniu do ziemskich kraterów niektóre są naprawdę spore. Ich średnice wynoszą od 1 do 100 kilometrów.

Co ciekawe, sztuczna inteligencja dostrzegła też kratery większe, o nieregularnych rozmiarach, które doznały erozji. Średnice niektórych wynosiły nawet… 550 kilometrów. Dla porównania, średnica największego z udokumentowanych kraterów na Ziemi wynosi 300 kilometrów.

Kliknij w poniższą mapę, aby otworzyć ją w większym rozmiarze w nowej karcie przeglądarki.

Mapy nowo zidentyfikowanych księżycowych kraterów, z podziałem na epoki geologiczne, w których powstały. | Źródło: C. Yang et al. Lunar impact crater identification and age estimation with Chang’E data by deep and transfer learning. Nature Communications 2020; 11:6358.

Algorytm nie omieszkał tez oszacować wiek wielu odkrytych kraterów, a zrobił to w przypadku 19 tysięcy z nich. Udało mu się to dokonać na podstawie cech kraterów, takich jak ich głębokość i rozmiar. W ten sposób sztuczna inteligencja doszła do wniosku, że różne kratery powstały na przestrzeni różnych geologicznych epok Księżyca – wszystkich pięciu. Niektóre z nich mają nawet po 4 miliardy lat.

Twórcy sztucznej inteligencji mają nadzieję, że wkrótce uda się ją ulepszyć – wykorzystując dane zebrane przez lądownik sondy Chang’e. Mowa rzecz jasna o tej sondzie, która sprowadziła na Ziemię próbki skał z Księżyca. Badacze chcieliby również wykorzystać swój algorytm do identyfikowania kraterów na powierzchniach innych obiektów w Układzie Słonecznym, takich jak Mars.

Źródło: Nature Communications, fot. tyt. NASA