Niezwykle jasna nowa wybuchła na niebie. Jest widoczna gołym okiem

Jeżeli spojrzysz dziś na nocne niebo, być może uda Ci się dostrzec gwiazdę, która jeszcze w zeszłym tygodniu nie była na nim widoczna. Mowa o zlokalizowanej 4566 lat świetlnych od ziemi RS Ophiuchi, która doznała niedawno potężnej eksplozji. Za sprawą tej eksplozji jej jasność wzrosła z 11 mag do 4,7 mag (im mniejsze magnitudo, tym gwiazda jaśniejsza).

Nowa powrotna

RS Ophiuchi to bardzo rzadki typ gwiazdy – tak zwana nowa powrotna. Nowa powrotna to gwiazda wybuchowa, ale której wybuch zaobserwowano więcej niż raz. Jak każda nowa, składa się ona z gwiazdy ciągu głównego oraz białego karła. W układzie tym następuje przepływ materii z gwiazdy ciągu głównego na powierzchnię białego karła. Z czasem w związku z tym dochodzi do zapłonu termojądrowego. W przypadku nowej powrotnej cykl ten regularnie się powtarza. Co ciekawe, w drodze Mlecznej zaobserwowano dotychczas tylko 10 nowych powrotnych.

RS Ophiuchi zwykle wybucha co jakieś 15 lat. Po raz ostatni jej eksplozję można było podziwiać w 2006 roku, a zatem do najnowszej doszło zgodnie z harmonogramem. O tej najnowszej eksplozji jako pierwszy doniósł irlandzki astronom amator – Keith Geary. Miało to miejsce 8 sierpnia. Później informowali o niej obserwatorzy z całego świata.

O tym, że w układzie RS Ophiuchi ponownie doszło do wybuchu nowej, potwierdziły obserwacje spektroskopowe gwiazd przeprowadzone między innymi przez spektrograf Teleskopu Seimei w Japonii oraz obserwacje w zakresie promieniowania gamma przeprowadzone przez obserwatorium GLAST (ang. Gamma-ray Large Area Space Telescope).

Układ, który czeka jeszcze potężniejsza eksplozja

Co czeka RS Ophiuchi w przyszłości? Możliwe, że pewnego dnia biały karzeł zakumuluje tyle materii pochodzącej z drugiej gwiazdy układu – czerwonego nadolbrzyma – iż przekroczy tak zwaną granicę Chandrasekhar. Wówczas biały karzeł przestanie być stabilny i wybuchnie, ale tym razem jako supernowa typu Ia.

W ciągu kilku najbliższych dni RS Ophiuchi będzie jednak tracić na jasności, aż w końcu przestanie być widoczna gołym okiem. Kolejnego wybuchu nowej w tym układzie możemy spodziewać się za 15 do 20 lat (w latach 2036-2041).

RS Ophiuchi – jak zaobserwować

Zanim RS Ophiuchi zniknie z nieba, koniecznie spróbuj wypatrzeć ją na niebie. Nie będą Ci potrzebne do tego żadne akcesoria, ale teleskop czy lornetka z pewnością ułatwią Ci zadanie. RS Ophiuchi znajdziesz w konstelacji Wężownika, na południowym zachodzie. Koordynaty układu to RA 17h 50m 13.17s, Dec –06° 42′ 28.6″.

Położenie układu RS Ophiuchi na niebie. | Źródło: Stellarium

Źródło: Universe Today / fot. tyt. Wikimedia Commons