W tej chwili Mars jest planetą suchą, piaszczystą i można powiedzieć że martwą. Warunki panujące na niej obecnie są mniej niż sprzyjające życiu. Ale czy ma Marsie kiedykolwiek występowały warunki mu sprzyjające? Wygląda na to, że tak, bowiem dysponował on nie tylko dużo grubszą i gęstszą atmosferą niż dzisiaj, ale również pokaźnymi ilościami wody. Dawno temu na jego powierzchni mogły znajdować się nie tylko duże wodne zbiorniki takie jak morza, ale również rzeki, co udowadniają najnowsze badania.
W ramach badań, których wyniki opublikowano w czasopiśmie Nature Communications, autorzy przeanalizowali wysokiej rozdzielczości zdjęcia wykonane przez satelitę Mars Reconnaissance Orbiter NASA. Jedno z naukowych instrumentów tej maszyny, kamera HiRISE, potrafi wykonywać niezwykle szczegółowe fotografie powierzchni Czerwonej Planety.
W przypadku omawianej pracy uczeni skupili się na zdjęciach basenu uderzeniowego Helias. Basen ten jest bardzo starym kraterem, który zajmuje sporą część południowej półkuli Marsa.
Ślady dawnych rzek
Jak zauważono na zdjęciach z HiRISE, skalisty obraz basenu posiada charakterystyczne cechy świadczące o przepływie wody. Dawno temu w marsjańskich rzekach, tak jak obecnie w ziemskich rzekach, miał miejsce proces tak zwanej akumulacji rzecznej – gromadzenia osadów na dnie rzeki przez jej nurt. Badając z użyciem fotografii to, co rzeki po sobie pozostawiły, uczeni byli w stanie ustalić, jak na przestrzeni dziesiątek tysięcy lat woda przemieszczała się po powierzchni Marsa.
Za sprawą danych z Mars Reconnaissance Orbiter naukowcy odkryli w północno-zachodniej części basenu Helias wysoki, skalisty klif, który wygląda na stopniowo uformowany przez przepływ rzeki. Szerokość tworzonego przez niego wąwozu wynosi 1,5 kilometra, zaś znajdujące się w nim skały osadowe, stanowiące aż 200-metrową warstwę, mają około 3,7 miliarda lat. Aby coś o takim rozmiarze mogło powstać, rzeka musiała przepływać przez wspomniany obszar przez przynajmniej 100 tysięcy lat.
Marsjański klif zlokalizowany w obrębie basenu uderzeniowego Helias, utworzony za sprawą przepływu rzeki. | Źródło: Uniwersytet w Utrechcie
„Rzeki, które ukształtowały te skały nie były jednorazowym wydarzeniem – te prawdopodobnie były aktywne przez dziesiątki do setek tysięcy lat.” – stwierdził w oświadczeniu jeden z autorów artykułu opublikowanego na łamach Nature Communications, Joel Davis z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie.
Woda = życie?
Skoro miliardy lat temu na Marsie istniały rzeki i duże wodne zbiorniki, to czy występowało na nim też życie? Jeśli tak, jak zaawansowane były marsjańskie organizmy? Naukowcy wciąż poszukują dowodów, które pozwoliłyby na te pytania odpowiedzieć.
W poszukiwaniu tych dowodów pomoże następny łazik, który już wkrótce ma zostać wystrzelony przez NASA w przestrzeń kosmiczną. Perseverance, bo tak brzmi jego nazwa, będzie wyposażony w wiele instrumentów, które pozwolą mu na dokładne zbadanie powierzchni Czerwonej Planety. Start pojazdu wyznaczono na lipiec tego roku. Jeśli ten termin zostanie dotrzymany, Perseverance wyląduje na marsie już w lutym 2021 roku. Oby wszystko poszło zgodnie z planem.
Źródło: NewScientist, zdj. tytułowe: NASA