Sonda Juno dostrzegła w atmosferze Jowisza niezwykłe zjawiska świetlne

{reklama-artykul}Atmosferyczne zjawiska znane jako „duszki” (ang. sprites) oraz „elfy”(ang. elves) mogą spektakularnie rozświetlać wyższe partie chmur Jowisza, największej planety w Układzie Słonecznych. Taki wniosek wyciągnięto w ramach badań bazujących na danych zebranych przez sondę Juno. Podobne zjawiska mają miejsce na Ziemi, choć bardzo rzadko, po intensywnych burzach.

Cóż, Jowisz słynie nie tylko za sprawą swoich rozmiarów, ale również zjawisk pogodowych, które można obserwować w jego atmosferze. Ta zdobiona jest całymi pasami różnokolorowych chmur, wśród których szaleją tak gigantyczne burze jak Wielka Czerwona Plama. Poza tym, w niej także występują zorze polarne, jak na Ziemi, choć niewidoczne dla ludzkiego oka, gdyż świecą głównie w ultrafiolecie.

Zjawiska krótkie, ale spektakularne

Astronomowie od dawna podejrzewali, że tak zwane „duszki” i „elfy”, znane oficjalnie jako przejściowe wydarzenia świetlne (ang. transient luminous events, TLEs) mogą pojawiać się wysoko w atmosferze Jowisza. Niemniej, do tej pory nie było bezpośrednich dowodów, które pozwoliłyby to potwierdzić.

„Duszek” w atmosferze Jowisza. Wizja artysty. | Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI

Na Ziemi „duszki” występują bardzo rzadko. Są to silne i bardzo krótkie wyładowania elektryczne, do których dochodzi około od 50 do 90 kilometrów nad powierzchnią. Jak wyglądają? Najprościej mówiąc, niczym meduzy nie z tego świata. Charakteryzują się centralną plamą światła, o średnicy od 24 do 48 kilometrów, od której odchodzą świetlne wąsy. „Elfy” z kolei wyglądają niczym płaskie dyski światła, które mogą posiadać niewiarygodne 320 kilometrów średnicy.

„Duszki” i „elfy” na Jowiszu

Nowa analiza danych zebranych przez sondę Juno pokazała, że „duszki” i „elfy” rzeczywiście mogą pojawiać się też w atmosferze Jowisza. Konkretnie mowa o danych zebranych przez spektrograf ultrafioletowy (UVS) Juno, który został zaprojektowany w celu scharakteryzowania wspomnianych potężnych zórz polarnych gazowego giganta.

Przeglądając dane z UVS, międzynarodowy zespół badaczy dostrzegł 11 niezwykle krótkich, ale intensywnych błysków światła ultrafioletowego nad regionem, w którym często występują burze z piorunami. Fakt, że błyski wystąpiły jakieś 300 kilometrów nad chmurami, wśród których pojawiają się pioruny, wyklucza możliwość, że błyski były rezultatem niezwykle silnych piorunów. Zatem, naukowcy doszli do wniosku, że te błyski były zamiast tego omawianymi „duszkami” i „elfami”.

„Na Ziemi duszki i elfy mają czerwonawy kolor z powodu ich interakcji z azotem w górnych warstwach atmosfery.”, powiedziała Rohini Giles, jedna z badaczy nadzorujących misję Juno, i główna autorka pracy naukowej poświęconej zjawiskom, opublikowanej w czasopiśmie Journal of Geophysical Research: Planets. „Na Jowiszu górne partie atmosfery składają się jednak głównie z wodoru, więc prawdopodobnie [‘duszki’ i ‘elfy’] pojawiają się jako zjawiska niebieskie albo różowe.”

Dotychczas przejściowe zjawiska świetlne nie zostały wykryte nigdzie indziej niż na Ziemi. Ich występowanie na Jowiszu wskazuje na to, że mogą one pojawiać się też w atmosferach innych planet. Kto wie, może kiedyś uda nam się je dostrzec.

Źródło: NASA, fot. tyt. NASA