Po raz pierwszy w historii sztuczna inteligencja wykryła supernową, po czym ją sklasyfikowała i ogłosiła jej odkrycie bez ingerencji człowieka. Wygląda więc na to, że przyszłość astronomii rysuje się bardzo, bardzo ciekawie.
Rozwiązanie, które usprawni pracę astronomów
Omawiana sztuczna inteligencja została wytrenowana przez międzynarodowy zespół naukowców przy użyciu ponad 1,4 miliona obrazów przedstawiających prawie 16 tysięcy kosmicznych źródeł światła. Nadano jej nazwę BTSbot (ang. Bright Transient Survey Bot).
Jak informuje Northwestern University, nowa sztuczna inteligencja umożliwia automatyzację całego procesu wykrywania eksplozji gwiazd. A nie tylko eliminuje błędy ludzie, to radykalnie zwiększa prędkość analizowania kosmicznych danych.
Chociaż supernowe są zdarzeniami jasnymi i energetycznymi, nie są aż tak powszechne i nie tak łatwo je zauważyć. Tradycyjne metody ich wykrywania polegają na wizualnym analizowaniu przez astronomów dużych ilości danych z automatycznych teleskopów, które stale skanują nocne niebo w poszukiwaniu nowych źródeł światła. Jest to proces niesamowicie czasochłonny.
„Ostateczne wyeliminowanie ludzi z tego cyklu zapewni zespołowi badawczemu więcej czasu na analizę swoich obserwacji i opracowanie nowych hipotez wyjaśniających pochodzenie obserwowanych przez nas kosmicznych eksplozji.”, powiedział Adam Miller, astronom z Northwestern University i jeden z głównych badaczy zajmujących się rozwojem BTSbota.
„To znacznie usprawnia prowadzenie szeroko zakrojonych badań nad supernowymi, pomagając nam lepiej zrozumieć schematy ewolucji gwiazd i pochodzenie pierwiastków, które powstają za sprawą supernowych, takich jak węgiel, żelazo i złoto.”, dodał Nabeel Rehemtulla, kolejny badacz odpowiedzialny za nowy model AI.
Supernowa odkryta przez sztuczną inteligencję
BTSbot wykrył nową supernową, SN2023tyk, w danych ze Zwicky Transient Facilty (ZTF). Zwicky Transient Facilty to przegląd nieba prowadzony przy użyciu kamery przymocowanej do Teleskopu Samouela Oschina w Obserwatorium Palomar zlokalizowanym w Kalifornii, w Stanach Zjednoczonych. Kamera ta skanuje północne niebo dokładnie co dwa dni.
Co najlepsze, BTSbot odkrył supernową błyskawicznie. Kamera ZTF zarejestrowała wybuch na nocnym niebie 3 października. BTSbot, analizując dane z kamery, dowiedział się o tym już 5 października, czyli zaledwie dwa dni później. Po nawiązaniu kontaktu z innymi zrobotyzowanymi instrumentami algorytm był w stanie potwierdzić odkrycie i sklasyfikować wybuch jako supernową Ia. Publicznie udostępnił raport o odkryciu już 7 października.
„ZTF działa od sześciu lat i w tym czasie ja i inni spędziliśmy ponad 2000 godzin na wizualnej kontroli kandydatów [na supernowe] i ustalaniu, które z nich należy obserwować za pomocą spektroskopii.”, powiedział astronom Christoffer Fremling z Caltechu. „BTSbot wyeliminuje potrzebę spędzania przez nas czasu na sprawdzaniu tych kandydatów.”
Co dalej z systemem BTSbot? Na razie naukowcy nie podzielili się swoimi planami na przyszłość tego modelu sztucznej inteligencji. Mam jednak nadzieję, że będą regularnie wykorzystywać jego możliwości.
Źródło: Northwestern University, fot. tyt. NASA, ESA, CSA, STScI, Webb ERO Production Team