Teraz astronomowie wierzą, że odkryli w kosmosie rekordowo dużą cząsteczkę alkoholu. Mowa o cząsteczce propanolu.
Izomery propanolu w kosmosie
Propanol występuje w dwóch formach (izomerach). Pierwszą nazywa się po prostu propanolem (lub 1-Propanolem i alkoholem n-propylowym), a drugą izopropanolem (lub 2-Propanolem i alkoholem izopropylowym). Izopropanol jest kluczowym składnikiem środków do dezynfekcji rąk. Propanol był już wcześniej wykrywany w kosmosie, w regionach formowania się gwiazd, ale jeśli chodzi o izopropanol, to właśnie jego teraz dostrzeżono w kosmosie po raz pierwszy. Odkrycie to powinno rzucić nieco światła na to, jak powstały takie obiekty jak komety i gwiazdy.
„Wykrycie obydwu izomerów propanolu wyjątkowo skutecznie wyjaśnia mechanizm powstawania każdego z nich.”, powiedział astrochemik Rob Garrod z Uniwersytetu Wirginii. „Dlatego że są bardzo podobne do siebie, zachowują się fizycznie w bardzo podobny sposób, co oznacza, że te dwie cząsteczki powinny znajdować się w tych samych miejscach w tym samym czasie. Jedyne pytanie bez odpowiedzi, które pozostało, dotyczy precyzyjnych ilości obecnych cząsteczek – to sprawia, że ich stosunek międzygwiazdowy jest znacznie dokładniejszy niż w przypadku innych cząstek. Oznacza to też, że sieć chemiczną można dostroić znacznie staranniej, by określić mechanizmy, dzięki którym powstają.”
Cząsteczki izopropanolu wykryto w kosmosie w gigantycznym regionie gwiazdotwórczym, znanym jako Sagittarius B2 (Sgr B2). Znajduje się on jakieś 25 tysięcy lat świetlnych stąd, w niewielkiej odległości od centrum galaktyki, w którym leży supermasywna czarna dziura Sagittarius A*. Ma on 10 lat świetlnych średnicy, a jego jasność regularnie się zmienia.
Zasługa teleskopu ALMA
Chociaż molekularnej analizy zawartości kosmosu dokonuje się od ponad 15 lat, pojawienie się 10 lat temu w Chile teleskopu ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) zwiększyło poziom szczegółowości, do którego astronomowie mają dostęp. To dlatego, że ALMA oferuje wyższą rozdzielczość i wyższy poziom czułości niż wcześniejsze teleskopy, pozwalając na identyfikację niewidocznych wcześniej cząsteczek. To właśnie dzięki teleskopowi ALMA oraz badaniom laboratoryjnym, które pozwoliły kompleksowo scharakteryzować sygnatury poszczególnych cząsteczek, w kosmosie udało się wykryć izopropanol.
„Im większa cząsteczka, tym więcej linii widmowych przy różnych częstotliwościach wytwarza.”, wyjaśnił fizyk Hogler Müller z Uniwersytetu Kolońskiego w Niemczech. „W źródle takim jak Sgr B2 jest tak wiele cząstek przyczyniających się do obserwowanego promieniowania, że ich widma nakładają się na siebie i trudno jest rozplątać ich ślady i zidentyfikować je indywidualnie.”
Odkrycie izopropanolu nie dość, że ułatwi naukowcom dojście do tego, jak izomery propanolu powstały w kosmosie, to dostarcza nowych informacji na temat zupy cząstek, z których powstają nowe gwiazdy. Wcześniej teleskop ALMA wykrył w Sgr B2 między innymi cząsteczki izobutrytonitrylu, mocznika czy N-metyloformamidu. W przyszłości wyposażenie teleskopu ALMA w jeszcze nowocześniejsze instrumenty prawdopodobnie pozwoli dokonać jeszcze wiele odkryć tego typu.
Źródło: MPG, fot. tyt. NASA/JPL-Caltech STScI