Nie każdy obiekt, który obecnie znajduje się w Układzie Słonecznym, powstał w jego obrębie. W 2017 roku w naszym zakątku kosmosu pojawiło się tajemnicze ciało niebieskie o dziwacznym kształcie cygara, którego trajektoria wskazywała na jego pozasłoneczne pochodzenie. Ostatecznie uznano, że ciało to rzeczywiście było przybyszem z innego rejonu Wszechświata i nadano mu nazwę Oumuamua. Potem, w 2019 roku, zauważono kolejną pozasłoneczną kometę, 2I/ Borisov. Jednak podczas gdy te dwa obiekty z czasem opuszczą Układ Słoneczny, wygląda na to, że znajdują się w nim inni przybysze, którzy osiedlili się w nim w zasadzie na zawsze.
W 2018 roku astronomowie z francuskiego Centrum Narodowego Badań Naukowych (CNRS) oraz brazylijskiego Uniwersytetu Stanowego w Sao Paulo (UNESP) odkryli, że asteroida znana jako 2015 BZ509 (lub Kaʻepaokaʻawela) powstała w innym układzie planetarnym, a dopiero po pewnym czasie swego istnienia dotarła do Układu Słonecznego i pozostała w nim na stałe. Teraz, ci sami astronomowie odkryli, że w Układzie Słonecznym znajduje się jeszcze przynajmniej 19 innych obiektów, które z niego nie pochodzą.
Asteroidy czy komety?
Między orbitami Jowisza i Neptuna porusza się wiele małych ciał zwanych Centaurami. Są to obiekty, które wykazują cechy pośrednie między planetoidami i kometami – stąd ich nazwa. Niektóre z nich posiadają nawet słabą komę, a także nietypowe orbity. BZ509 i inne Centaury, przemieszczają się na przykład po swoich orbitach w przeciwną stronę niż większość obiektów w Układzie Słonecznym. Orbity innych mają kąty nachylenia, za sprawą których te regularnie pojawiają się nad ekliptyką (płaszczyzną Układu Słonecznego) lub pod nią.
Orbity znanych Centaurów | Źródło: Wikimedia Commons / Eurocommunter / CC BY-SA 3.0
Aby dowiedzieć się, dlaczego Centaury posiadają tak dziwaczne cechy, badacze przeprowadzili komputerowe symulacje, które mogłyby pokazać, skąd te obiekty pochodzą. Jak się okazało, przynajmniej 19 z nich prawdopodobnie przywędrowało do Układu Słonecznego z innego obszaru kosmosu.
Goście z daleka
Około 4,5 miliarda lat temu nowonarodzone Słońce było otoczone przez dysk pyłu i gazu. W dysku tym powstawały planety, księżyce i inne obiekty, w tym komety i asteroidy. Wśród nich nie było jednak 19 wspomnianych Centaurów. Symulacje pokazały bowiem, że wtedy owe Centaury orbitowały wokół Słońca prostopadle względem dysku i to w dużo większej odległości niż dystans dzielący je i Słońce dzisiaj. Wszystko to sugeruje, że przynajmniej 19 Centaurów powstało nie w Układzie Słonecznym a w układzie zawierającym inną gwiazdę – układzie, z którego zostały wystrzelone w kierunku Słońca.
Ustawienie orbity centaurów w stosunku do dysku Układu Słonecznego 4,5 miliarda lat temu. | Źródło: CNRS
Tak jak dzięki badaniu lokalnych asteroid możemy pozyskiwać kolejne informacje o przeszłości Układu Słonecznego, tak badanie „obcych” obiektów może pozwolić nam na poznanie innych układów planetarnych. Ciekawe, czy w Układzie Słonecznym znajdują się inne ciała, których prawdziwego pochodzenia jeszcze nie odkryliśmy. To powiedziawszy, istnieje możliwość, że 19 omówionych Centaurów wcale nie powstało poza Układem Słonecznym. Niemniej, teoria o ich pozasłonecznym pochodzeniu jest jedną z niewielu, która wyjaśnia ich dziwaczne cechy, nie łamiąc jednocześnie praw fizyki.