Jaki wpływ na ludzki organizm ma długotrwałe przebywanie w przestrzeni kosmicznej? Przed rozpoczęciem załogowej eksploracji obcych planet i gwiezdnych układów warto znać na to pytanie odpowiedź. Tak się składa, że badania prowadzone na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej umożliwiają odkrywanie kolejnych fragmentów układanki, a najnowsze z tych odkrytych fragmentów są dość zaskakujące.
Najnowsze dwa badania z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, których wyniki opublikowano w czasopismach Scientific Reports oraz PLOS One, pokazały, w jaki sposób przebywanie w kosmosie wpływa na ludzką mikroflorę, czyli bakterie przebywające na naszej skórze oraz w naszych jelitach, a także, jak te bakterie w efekcie wpływają na przestrzeń otaczającą astronautów.
Nieoczekiwane wyniki
W pierwszym, starszym badaniu (Scientific Reports) udział wzięli ci astronauci, którzy przebywali na ISS od 6 do 12 tygodni. Jak się okazało, ich bakterie jelitowe stały się bardziej zróżnicowane – wbrew oczekiwaniom naukowców.
„Ponieważ stacja jest środowiskiem bardzo czystym, spodziewaliśmy się zmniejszonej różnorodności mikrobiomu jelitowego w przestrzeni kosmicznej w porównaniu do stanu sprzed lotu lub po nim, dlatego że astronauci rzadziej mają kontakt z bakteriami środowiskowymi.”, powiedział Hernan Lorenzi, mikrobiolog z J. Craig Venter Institute.
Co może odpowiadać za takie rezultaty? Podejrzewa się, że ściśle kontrolowana dieta astronautów przebywających na ISS. NASA mocno dba o to, aby żywność dostępna na stacji była silnie zróżnicowana. W wielu przypadkach może być ona zróżnicowana bardziej niż to, z czym astronauci mają do czynienia w domu.
To, że flora jelitowa astronautów jest bardziej zróżnicowana po mieszkaniu na ISS powinno być dobrą wiadomością. Z reguły uważa się, że im większa jej różnorodność, tym lepsza odporność organizmu. Niemniej, póki co nie sprawdzono czy w przypadku astronautów jest tak na pewno.
Nieco inne wyniki odnotowano w przypadku mikrobiomu skóry. U niektórych kosmonautów zauważono zwiększenie jego różnorodności, a u innych zmniejszenie. W tej kwestii u wszystkich spójne było rzadsze występowanie proteobakterii.
Bakteryjny odcisk palca
Co ciekawe, przebywając na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, astronauci nie pozostają bez wpływu na jej florę bakteryjną. To pokazało drugie z nowych badań (PLOS One). Ba, ich wpływ jest z reguły tak wielki, że naukowcy są w stanie powiedzieć, kto mieszkał na ISS, tylko na podstawie bakteryjnych śladów, które dane osoby po sobie pozostawiły.
„Mikrobiom na stacji miał tendencję do przypominania składu mikrobiomu skóry astronautów żyjących w kosmosie w danym momencie.”, stwierdził Lorenzi. „Skóra astronautów oddziałuje na mikrobiom stacji nawet gdy stacja oddziałuje na skórę astronautów.”
Pracując nad drugim, nowszym badaniem, uczeni pobrali wymazy z jamy ustnej, nosa, ucha i skóry od jednego z astronautów ISS przed jego misją, w jej trakcie oraz po jej ukończeniu. Następnie próbki te porównano do innych próbek, pobranych z ośmiu różnych powierzchni na stacji kosmicznej, wykrywając pasujące do siebie grupy mikroorganizmów.
Próbki pobrane z powierzchni ISS, sfotografowane przed ich lotem na Ziemię. | Źródło: NASA
Dzięki zastosowaniu specjalnej laboratoryjnej metody sekwencjonowania genomów dowiedziano się, że mikrobiom ISS w 55% procentach odpowiadał mikroflorze astronauty. Ten mikrobiom najbardziej przypominał skład mikroflory skóry astronauty. Badania wykazały, że wymienione podobieństwa utrzymywały się na stacji nawet przez cztery miesiące po powrocie kosmonauty na Ziemię.
Za sprawą powyższych badań teraz wiadomo zdecydowanie więcej o tym, jak wzajemnie oddziałują na siebie mikroflora bakteryjna organizmu astronauty oraz mikroflora bakteryjna kosmicznego pojazdu, na którym ten astronauta przebywa. Te informacje mogą być bardzo przydatne podczas planowania przyszłych załogowych misji.