Artykuł sponsorowany
W trakcie targów Gamescom ASUS zaprezentował swoje nowe płyty z chipsetem Z790. Jedną z propozycji jest ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore, następca wycofanego z produkcji wariantu Z790 APEX. Ten właśnie sprzęt niedawno trafił do naszej redakcji. Konstrukcja z wyższego segmentu cenowego kierowana jest do entuzjastów, miłośników overclockingu oraz osób pragnących sprawić sobie płytę główną o naprawdę solidnych parametrach. Jaka jest płyta główna ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore i kto powinien się nią zainteresować?
Urządzenie ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore zostało wypożyczone redakcji na czas trwania testów przez firmę ASUS.
Specyfikacja ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore
- Standard: ATX
- Wymiary: 305 x 244 mm
- Chipset: Z790
- Gniazdo CPU: socket 1700
- Maks. ilość RAM: 96 GB DDR5 (do 8400 MHz OC), 2 gniazda Dual-Channel
- Złącza:
- M.2 x3 (jeden PCIe 5.0) + M.2 x2 na ROG DIMM.2)
- PCIe x16 – 2 szt.
- PCIe x4 – 2 szt.
- Audio: Realtek ALC 4080, 7.1
- Łączność: Intel 2.5 GbE, Intel Wi-Fi 7 BE200, Bluetooth
- Tylny panel: Przycisk BIOS Flashback x1,
- Przycisk Clear CMOS x1,
- PS/2 (klawiatura) x1,
- PS/2 (mysz) x1,
- RJ-45 x1,
- S/PDIF Optyczne x1,
- USB 3.2 Gen 1 (3.0/3.1 Gen 1) x4,
- USB 3.2 Gen 2 (3.1 Gen 2) x5,
- USB-C 3.2 Gen 2×2 x1,
- Złącze anteny WiFi x2,
- Złącze audio x5
- W zestawie: antena WiFi, moduł ROG DIMM.2, pendrive, śruby do modułu M.2, termopady
Zawartość opakowania
Pudełko z płytą główną ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore nie przypomina tych charakterystycznych dla płyt z najwyższej półki cenowej, a raczej innych, tańszych urządzeń spod znaku ROG. Znalazły się na nim najważniejsze cechy produktu, m.in. obsługa Wi-Fi 7 oraz obecność PCIe 5.0 na pokładzie. Z tego co pamiętam nazwa Encore została wcześniej przez ASUS-a wykorzystana jednokrotnie, w przypadku płyty głównej dla socketu LGA2066. Wnętrze opakowania skrywa ciekawe dodatki.
W pudełku oprócz płyty głównej znalazły się pendrive ze sterownikami, antena Wi-Fi 7 z nowym, magnetycznym konektorem Q-Antenna, dodatkowe termopady dla nośników SSD M.2, ciekawy aktywny cooler ROG Memory Fan Kit dla pamięci RAM i moduł ROG DIMM.2 dodający dwa chłodzone radiatorami gniazda M.2. W porównaniu do „przedliftowego” egzemplarza zabrakło karty rozszerzenia PCIe 5.0 dla dysków SSD. Nie jest potrzebna, bo standard PCIe 5.0 spełnia gniazdo M.2_1 na płycie.
Budowa i jakość wykonania ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore
ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore wygląda tak, jak przystało na płytę główną kosztującą około 3000 złotych: bogato. Czarne PCB o wymiarach 305 x 244 mm (format ATX), czarne radiatory i złote akcenty w rejonie zintegrowanej karty dźwiękowej mogą się podobać.
W oczy rzucają się z miejsca sekcja zasilania procesora z dwoma gniazdami, a jakże, 8 pin oraz wszechobecne radiatory. Aż trzy otaczają gniazdo płyty głównej, przy czym dwa połączone rurką cieplną odprowadzają ciepło z sekcji zasilania. Novum stanowi zasilanie w układzie 24+0+2 – względem modelu Z790 Apex przybyły 2 fazy UnCore. Jak podaje ASUS, każdemu stopniowi zasilania towarzyszy dławik z rdzeniem ze stopu metalu o wysokiej przenikalności, sklasyfikowany do obsługi prądu o natężeniu 45 amperów. Producent chwali się też kontrolerem PWM Renesas RAA229131 i Vcore Renesas RAA2201054 105 A. Oba są dobrze znane z modeli Z690 i Z790 Apex.
Wokół gniazda procesora jest dostatecznie dużo miejsca, aby zmieścić tam materiał izolujący do podkręcania przy wykorzystaniu ciekłego azotu. Coś mi się wydaje, że dla większości nabywców ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore nie będzie to miało większego znaczenia. Znaczenie ma za to nietypowe rozwiązanie w postaci podwójnego rozstawu dziur montażowych dla coolerów w standardzie LGA1700 oraz LGA115x. Szacun.
Znacznie bardziej intrygująco prezentuje się prawy bok płyty, a konkretnie okolice gniazda zasilania 24 pin. Tam oprócz dwóch gniazd na pamięci DIMM jest też charakterystyczne dla serii Apex gniazdo DIMM.2 z opcją montażu karty rozszerzenia na dwa dyski M.2 PCIe 4.0. Płyta ASUS-a według deklaracji producenta obsługuje pamięci DDR5-8400 (po OC) oraz nawet 96 GB pamięci RAM. To właśnie ta okolica jest prawdziwym rajem dla overclockerów.
Znajdujący się wewnątrz opakowania aktywny cooler pamięci RAM nie jest montowany nad nimi, prostopadle od góry. Co ciekawe, mocuje się go tak, aby nawiewał chłodne powietrze od dolnej części gniazd.
Raj dla miłośników OC
Po prawej stronie płyty ASUS umieścił również fizyczne przyciski do włączania komputera (czy raczej: płyty głównej) oraz resetowania. Są przydatne, gdy płyta znajduje się poza obudową. W końcu profesjonalny overclocking ma miejsce w obudowach otwartych lub na blacie stołu. Poza nimi nie zabrakło miejsca dla innych użytecznych przy OC „bajerów”, w tym Q-LED i Q-CODE do diagnostyki błędów, przełącznika podwójnego BIOS-u, RSVD zapobiegającego bugowaniu się rozruchu komputera przy ekstremalnie niskich temperaturach, przycisku ReTry pozwalających uruchomić szybko komputer „zbrickowany” podczas chłodzenia ciekłym azotem, profili LN2 w BIOS-ie aktywowanych z poziomu płyty głównej… Jest tego cała masa.
Świetnym i wygodnym rozwiązaniem jest przycisk do uwalniania karty graficznej z gniazda PCIe 5.0 o nazwie Q-Release. Chciałbym widzieć je w większej liczbie modeli płyt. Oba sloty PCIe x16 działają w standardzie 5.0, jednak po włożeniu kart graficznych spiętych w SLI lub CrossfireX będą pracowały w trybie x8/x8. Oprócz nich znalazło się miejsce na dwa gniazda PCIe 4.0 x4.
Złącze M.2 PCIe 5.0 usytuowano bezpośrednio pod procesorem. Pozostałe dwa gniazda, w standardzie PCIe 4.0, schowane są pod dwoma aluminiowymi radiatorami. Łatwo policzyć, że wraz z kartą DIMM.2 płyta może obsłużyć 5 nośników danych w tym standardzie – jeden więcej niż płyta Z790 Apex.
Dobra płyta główna pod chłodzenie cieczą
Prawy dolny róg płyty to sekcja dedykowana wygodnemu podpięciu elementów chłodzenia cieczą. Mowa o wentylatorach, konektorze pompy (natężenie aż 3 A!), czy nawet monitorowaniu przepływu cieczy. Tak, na płycie pojawiło się specjalne gniazdo umożliwiające monitorowanie temperatury w punktach wejścia i wyjścia dowolnego komponentu i gniazdo pozwalające monitorować prędkość przepływu. Nieźle.
Płyta główna ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore wykorzystuje system audio SupremeFX z kodekiem ALC4080 o parametrach 32-bit/384 kHz. Tak dobrej klasy zintegrowana karta dźwiękowa pozwala śmiało zrezygnować z zakupu karty dedykowanej. Dźwięk wypuszczany tak na głośniki, jak i słuchawki jest świetnej jakości, z punktu widzenia zwykłego Kowalskiego, a nie audiofila rzecz jasna. Za dźwięk w panelu przednim odpowiada wzmacniacz Savitech.
Panel I/O zaprojektowano w sposób schludny i przemyślany. Widnieją na nim porty PS2 (!) dla myszy i klawiatury, 4 złącza USB-A 3.2 Gen 1, 5 portów USB-A 3.2 Gen2, złącze USB-C 3.2 Gen 2×2, port Ethernet 2,5 Gb, wyjścia magnetyczne Q-Antenna na antenę Wi-Fi 7 i złącza audio, w tym optyczne.
Z niestandardowych rozwiązań na panelu tylnym na pochwałę zasługują przyciski clear CMOS (kto lubi bawić się w wyjmowanie baterii?!) i wgrywania BIOS-u bez konieczności montowania procesora i pamięci w płycie głównej.
BIOS i aplikacja AI Suite 3
BIOS ASUS-a może stanowić wzór dla innych producentów. Jest bogaty w opcje, ale szalenie czytelny nawet dla mniej zaawansowanych użytkowników. ROG UEFI (BIOS) można jak zawsze uruchamiać w trybie EZ, bardziej intuicyjnym i przeznaczonym dla mniej zaawansowanych użytkowników oraz trybie Advanced.
Jeżeli kiedykolwiek korzystaliście z UEFI BIOS stosowanego w konstrukcjach ASUS-a, poczujecie się jak w domu. Są opcje dla amatorów OC, jak przyjazny AI Overclocking oraz cała masa zaawansowanych opcji dla zaawansowanych i profesjonalnych overclockerów. Uwagę zwraca zainstalowany tu MemTest86 dla wygodniejszej diagnostyki.
Są profile ustawień, są rozbudowane opcje kontroli wentylatorów Q-Fan, czy też sterowanie oświetleniem Aura. Uwagę zwraca opcja DIMM Flex, czyli kontrola działania obrotów wentylatora ROG Memory Fan Kit na podstawie odczytów czujnika temperatury przy gniazdach pamięci. Miłymi dodatkami są m.in. opcja zmiany nazwy gniazd SATA, Secure Erase pozwalająca szybko i bezpiecznie wymazywać zawartość nośników SSD, technologia S.M.A.R.T., czy też dziennik zmian.
Tak naprawdę Apex Encore dostarczany jest z dwoma BIOS-ami, co pozwala bardzo mocno eksperymentować z ustawieniami. Przywrócenie BIOS-u zapisanego wcześniej na zewnętrznym nośniku danych jest równie proste.
Użytkownicy płyty głównej ASUS-a mogą skorzystać w obrębie systemu Windows z aplikacji AI Suite 3. Takie narzędzia jedni lubią, inni ich unikają, ale faktem jest, że to konkretne ASUS-owi się udało. Zawiera garść praktycznych informacji o działaniu płyty głównej i podłączonej do niej podzespołów. Daje przy tym możliwość na przykład cyfrowego sterowania zasilaniem, czy nawet przypisywania aplikacji do poszczególnych rdzeni procesora. Intel XTU to nie jest, ale znajdą się tacy, którym program ten się spodoba.
ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore – czy warto?
ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore to płyta główna stworzona przede wszystkim z myślą o entuzjastach overclockingu. Zawieraja całe mnóstwo wspomagających ten proces na profesjonalnym poziomie rozwiązań. Jednocześnie pozostaje rozwiązaniem w pełni funkcjonalnym dla użytkowników domowych, pragnących z różnych powodów wydać wcale nie tak małe pieniądze na płytę główną z wysokiej półki.
Flagowa płyta główna popularnego producenta ma całą masę zalet, ale otwartym pozostawiam pytanie o to, czy warto ją kupić. Dla zdecydowanej większości użytkowników taki zestaw funkcji nie jest po prostu potrzebny. Powiedziałbym, że jeżeli nie planujesz wykorzystać potencjału tej konstrukcji, jej zakup będzie zwyczajnym kaprysem. Czy będzie to jednak zakup chybiony? Absolutnie nie, bo ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore nie zawodzi pod żadnym względem. No, może poza brakiem obsługi zintegrowanych kart graficznych.
ASUS ROG Maximus Z790 APEX Encore przynosi przy tym jakościowe usprawnienia względem poprzednika i w tym kontekście nikt za zaprzestaniem produkcji modelu Z790 Apex płakać nie powinien.
Mocne strony:
- solidna sekcja zasilania i świetnej jakości komponenty
- złącze M.2 PCIe 5.0
- cztery złącza M.2 PCIe 4.0
- opcja montażu coolerów pod LGA1700 oraz LGA115x
- świetny, wygodny sposób mocowania anten Wi-Fi 7 Q-Antenna
- cooler aktywny do pamięci RAM w zestawie
- wygodny montaż dysków M.2 Q-Latch
- system Q-Release dla gniazda PCIe
- AI Overclocking dla początkujących
- Q-LED i Q-CODE dla diagnostyki i masa funkcji dla overclockerów
- przycisk clear CMOS na tylnym panelu
- wgrywanie BIOS bez procesora i pamięci
- doskonałej jakości karta dźwiękowa
Słabe strony:
- brak obsługi iGPU
